Świadczenia rodzinne

Podstawa prawna:

• ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 z późn. zm.),
• ustawa z dn. 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2007 r., Nr 192, poz. 1378 z późn. zm.),
• rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2005 r., Nr 105, poz. 881 z późn. zm.),
• w tekście opisano zmiany wprowadzone przez nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych: ustawę z dn. 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2008 r., Nr 233, poz. 1456).

Ustawa o świadczeniach rodzinnych wprowadziła w 2004 r. nowy system wsparcia dla rodziny. Wymienia dwie grupy świadczeń:

1. zasiłek rodzinny z systemem dodatków,
2. świadczenia opiekuńcze.

W 2006 roku do ustawy dodano jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka, często zwaną ?becikowym?. W opracowaniu piszemy też o świadczeniu z funduszu alimentacyjnego, które ? choć opisane w innym akcie prawnym ? w praktyce związane jest z systemem świadczeń rodzinnych.

Świadczenia rodzinne (wszystkie zasiłki, dodatki i świadczenia wymienione w ustawie i przedstawione w poniższym opracowaniu) przysługują obywatelom polskim. Świadczenia otrzymają również cudzoziemcy znajdujący się w kilku sprecyzowanych przez ustawę sytuacjach (np. jeśli otrzymali w Polsce zezwolenie na osiedlenie się, albo uzyskali status uchodźcy). Świadczenia rodzinne przysługują osobom, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenie (o okresie zasiłkowym piszemy w dalszej części opracowania).

System świadczeń rodzinnych, wprowadzony w życie 1 maja 2004 r., miał ujednolicić i poprawić obowiązujące wcześniej zasady przyznawania pomocy. Jednak nie spełnił pokładanych w nim nadziei. Powodował problemy i niezadowolenie osób tracących prawo do świadczeń, otrzymujących mniejszą pomoc niż w poprzednich latach lub niezgadzających się z niekorzystną dla nich interpretacją przepisów. Kształt systemu mógł wywołać falę fikcyjnych rozwodów (rozwodzące się osoby liczyły na pomoc dla samotnie wychowujących dzieci). Ustawa o świadczeniach rodzinnych była więc wciąż zmieniana ? nowelizowana. Starano się wyeliminować jej wady i trudności, jakie sprawia stosowanie przepisów ustawy w konkretnych sytuacjach. Ostatnie zmiany świadczeń rodzinnych, opisane w opracowaniu wprowadza nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych z dn. 17 października 2008 r.; przepisy tej nowelizacji wchodzą w życie w 2009 r., część nawet z początkiem nowego okresu zasiłkowego (czyli pod koniec 2009 r.). Przepisy dotyczące świadczenia z funduszu alimentacyjnego to nowe rozwiązania, które zaczęły obowiązywać w październiku 2008 r. Świadczenia z funduszu zastąpiły wypłacaną od 2005 r. zaliczkę alimentacyjną.