Czego mogę się domagać?

Jeżeli doszło do jakiejś nieprawidłowości, to należy następnie sobie odpowiedzieć na pytanie: jakie to negatywne skutki rodzi dla poszkodowanego? Czyli - czy działanie personelu spowodowało u niego jakąś dolegliwość, np. w postaci dysfunkcji niektórych narządów, konieczności prowadzenia dalszego leczenia czy rehabilitacji, które nie zaistniałyby, gdyby personel zachował się prawidłowo? Tylko zachowanie, które spowodowało negatywne skutki, rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą. Fakt, że lekarz się pomylił przy ocenie badań diagnostycznych, co jednak zostało skorygowane przez innego lekarza i nie doprowadzi do negatywnych skutków dla pacjenta - nie rodzi odpowiedzialności odszkodowawczej. Podobnie jak fakt istnienia zastrzeżeń co do stanu higienicznego poszczególnych sal szpitala, czy awaria sprzętu nie będą podstawą roszczeń, jeżeli nie spowodują zakażenia, porażenia lub napromieniowania, czy innych negatywnych skutków dla pacjenta.

Jeżeli mamy przekonanie, że doszło do nieprawidłowości, które spowodowały negatywne skutki, to musimy teraz ustalić, czego możemy się domagać, czyli jak to mówią prawnicy - jakie mamy roszczenia. Katalog tych roszczeń jest uregulowany przez przepisy prawa i ma charakter zamknięty, tj. innych roszczeń nie można dochodzić. Zastosowanie tych roszczeń w konkretnej sytuacji oraz przyporządkowanie określonych wydatków do konkretnej grupy roszczeń jest już rzeczą indywidualnego przypadku poszkodowanego. Wbrew pozorom, konkretne wypadki można zakwalifikować do różnych grup roszczeń, a podjęcie decyzji co do tej kwalifikacji ma kolosalne skutki na przyszłość, o czym jeszcze niżej.

Poszkodowany może domagać się następujących grup roszczeń:

• Zadośćuczynienia
• Odszkodowania
• Wyłożenia z góry sumy potrzebnej na koszty leczenia
• Renty okresowej na zwiększone potrzeby
• Renty okresowej z tytułu utraty widoków na przyszłość, utraty zdolności do pracy

Zadośćuczynienie to forma wynagrodzenia szkody tej najbardziej niewymiernej, niemajątkowej. Służy zrekompensowaniu krzywdy, cierpienia, bólu, jakie niesie ze sobą długotrwałe leczenie, rehabilitacja, świadomość nieodwracalności skutków, konieczności przeprowadzenia kolejnych operacji, nieuchronność wystąpienia kolejnych schorzeń będących następstwem aktualnego stanu zdrowia itp. Tego typu świadczenie jest wypłacane jednorazowo i w niektórych przypadkach może sięgać znacznych kwot, przekraczających 1 mln zł. Nie istnieje żaden taryfikator tego typu świadczenia, jego wysokość jest zależna od okoliczności danego przypadku i w dużej mierze sędzia orzekający ma swobodę w określeniu jego wysokości w zależności od okoliczności danej sprawy.

Odszkodowanie rekompensuje rzeczywiste straty, jakie poszkodowany ponosi, a jakie nie wystąpiłyby, gdyby nie doszło do zaniedbania ze strony placówki medycznej. Najczęściej obejmuje ono poniesione już koszty zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, leków, wizyt lekarskich w gabinetach lekarskich oraz odpłatnie wykonanych badań, koszty odpłatnej rehabilitacji, koszty dojazdów na konsultacje i rehabilitacje (w tym koszty dojazdów rodziny do szpitala), koszty przystosowania swojego mieszkania do potrzeb poszkodowanego (np. budowy windy, podjazdu dla wózka, przebudowy łazienki) itp.

Szczególną postacią odszkodowania jest obowiązek wyłożenia z góry jednorazowej, odpowiedniej sumy na potrzeby kosztów leczenia. W przypadku tego roszczenia nie trzeba wykazywać, że zostały poniesione koszty zakupu lecz wystarczy wykazać, że istnieje medycznie usprawiedliwiona potrzeba zakupu określonego sprzętu czy przeprowadzenia odpłatnej procedury medycznej (np. realizowanej tylko poza granicami kraju, nierefundowanej przez NFZ).

Mimo, że renta jest wymieniana dopiero jako kolejne roszczenie, jest - moim zdaniem - świadczeniem najważniejszym z punktu widzenia praktycznego. Służy ona zabezpieczeniu możliwości dalszego, bezpiecznego funkcjonowania osoby, której potrzeby wzrosły, albo możliwości zarobkowania zmniejszyły się. Renta na zwiększone potrzeby to świadczenie okresowe, tj. najczęściej comiesięczne, obejmujące uśredniony i przewidywany koszt, jaki poszkodowany musi ponieść na powtarzające się wydatki (np. leki, środki higieniczne opatrunkowe, rehabilitację). Może obejmować również przewidywane koszty zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, czy umożliwiającego normalne funkcjonowanie w zmienionej sytuacji (np. proteza, wózek inwalidzki), chociaż w realiach konkretnego przypadku należy rozważać, czy tego typu wydatek należy realizować w ramach renty, czy też korzystniejsze jest jego dochodzenie w ramach odrębnego odszkodowania po uprzednim zakupie takiego sprzętu.
Renta z tytułu utraty widoków na przyszłość i utraty zdolności zarobkowych obejmuje z reguły straty wynikające z braku możliwości kontynuacji zatrudnienia albo rozwoju i awansu zawodowego. Najczęściej obejmuje równowartość utraconej części wynagrodzenia w okresie zasiłkowym, zmniejszonego wynagrodzenia z tytułu konieczności zmiany stanowiska pracy, przekwalifikowania się, utraty progresji dochodów w przyszłości z tytułu wzrostu kompetencji, kwalifikacji, itp.